کشاورزی باید از سنتی به سمت دانش‌محوری برود / هیچ کشوری بدون تکیه بر تحقیق در کشاورزی موفق نبوده است / نهضت آموزش و ترویج باید راه اندازی شود

کشاورزی باید از سنتی به سمت دانش‌محوری برود

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: اگر بتوانیم کشاورزان و بهره‌برداران توانمند تربیت کنیم، آینده بخش کشاورزی را تضمین کرده‌ایم. اگر قرار است تولید افزایش یابد، باید روی بهره‌وری سرمایه‌گذاری کنیم. برای رقابت‌پذیری کشاورزی و افزایش تاب‌آوری، ناگزیر به راه‌اندازی نهضت آموزش و ترویج هستیم.

مجید جعفری در اولین رویداد ملی «روز درهای باز کشاورزی» به مناسبت پنجاهمین سال تأسیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) که در محل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی شهید رضوی برگزار شد، اظهار کرد: یکی از بنیادی‌ترین ارکان حوزه کشاورزی، تحقیقات است که در کنار آن، موضوع آموزش و ترویج جزء ارکان مهم توسعه این بخش هستند. آنچه می‌تواند کشاورزی را از ناکارآمدی نجات دهد، همین سه رکن است که به توسعه متوازن منجر خواهند شد.

وی افزود: تحقیقات به‌عنوان موتور و محرک بخش کشاورزی، ریشه تحولات آن محسوب می‌شود و هیچ کشوری بدون تکیه بر تحقیق در کشاورزی موفق نبوده است. اگر بدون تحقیق به موفقیت برسیم، در واقع وارد مسیری پرریسک شده‌ایم و چاره‌ای جز استفاده بهینه از منابع از طریق بنیان‌گذاری علمی، توسعه مدیریت، مکانیزاسیون و غیره نداریم. آنچه امروز سبب پیشرفت کشاورزی شده، حاصل تلاش محققان است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه برای استفاده بهینه از منابع محدود آب و خاک و برای تاب‌آوری در شرایط نامساعد محیطی، نیازمند بهره‌گیری از ظرفیت تحقیقاتی هستیم، ادامه داد: این امر مستلزم توجه ویژه به محققان است. یکی از ایرادات اساسی ما این است که تحقیقات انجام می‌شود اما پل ارتباطی مؤثری بین محقق و بهره‌بردار وجود ندارد یا بسیار ضعیف است و آنچه این شکاف را پر می‌کند، ترویج است.

جعفری تصریح کرد: امروز ترویج، صرفاً اعزام کارشناس یا برگزاری کلاس آموزشی نیست. با گسترش شبکه‌های اجتماعی، بهره‌بردار به اطلاعات روز دسترسی پیدا کرده و ترویج باید دانش را بومی‌سازی کند. فرهنگ بومی ما در کشاورزی بسیار قوی و ریشه‌دار است و تغییر آن بسیار دشوار اما این وظیفه ترویج است که نتایج تحقیق را بومی‌سازی کرده و منتقل کند. ما ناچاریم کشاورزی را از روش‌های سنتی به سمت دانش‌محوری سوق دهیم.

وی با تاکید بر اینکه هیچ توسعه و تحقیقی ماندگار نخواهد بود، مگر آنکه آموزش و توانمندسازی نیز در کنار آن باشد، گفت: ما نیازمند آموزش مستمر، اثربخش و قابل ارزیابی در کشاورزی هستیم. اثربخشی بسیاری از آموزش‌ها بررسی نمی‌شود و ضروری است آموزش‌هایی ارائه دهیم که بازدهی و کارآمدی آن‌ها قابل رصد باشد. امروز باید کشاورز، بهره‌بردار و حتی کارشناس را آموزش دهیم.

جعفری تأکید کرد: همان‌قدر که به آموزش بهره‌بردار اهمیت می‌دهیم، باید آموزش کارشناسان نیز مورد توجه قرار گیرد. باید بررسی شود که چند درصد از آموزش‌ها اثربخش و چند درصد صرفاً رفع تکلیف بوده‌اند. ما نیازمند آموزش دادن به دانش‌آموزان، دانشجویان، زنان روستایی، عشایر، کارشناسان بخش اجرا و… هستیم. این‌که چه آموزش و با چه روشی ارائه شود، هنر شماست.

وی خطاب به حاضران در نشست ادامه داد: برای ما یک نظام آموزشی طراحی کنید که مبتنی بر مزرعه‌محوری باشد و هدف آن، افزایش بهره‌وری در تولید کشاورزی باشد. هر آنچه در حوزه تحقیق، آموزش و ترویج هزینه شود، خروجی‌اش در بخش کشاورزی نمود پیدا می‌کند. اگر بتوانیم کشاورزان و بهره‌برداران توانمند تربیت کنیم، آینده بخش کشاورزی را تضمین کرده‌ایم. اگر قرار است تولید افزایش یابد، باید روی بهره‌وری سرمایه‌گذاری کنیم. برای رقابت‌پذیری کشاورزی و افزایش تاب‌آوری، ناگزیر به راه‌اندازی نهضت آموزش و ترویج هستیم.

جعفری تصریح کرد: هر تصمیم اجرایی بدون پشتوانه تحقیقاتی باید مورد بازنگری قرار گیرد و هر یافته علمی بدون پشتوانه ترویجی، بی‌فایده است. همچنین، هر تحول بدون آموزش، پایدار نخواهد بود. بیایید از امروز تربیت یک نسل جدید از بهره‌برداران، مروجین توانمند و پژوهشگران مسئله‌محور را آغاز کنیم؛ چرا که کشاورزان ما شایسته رشد هستند و این مسیر از تحقیق، آموزش و ترویج عبور می‌کند.