تلخ و شیرین‌ کشاورزی در سالی که گذشت

سال گذشته کشاورزی کشور با فراز و فرودهایی همراه شد گاهی کام مردم از قند شیرین و گاهی از زنجبیل تلخ‌تر بود.

به گزارش فارس، بخش کشاورزی سال گذشته با فراز و فرودهای همراه بود، تلخی‌ها و شیرینی‌هایی داشت کام مردم بعضا شیرین و بعضا تلخ‌تر از تلخ شد. تولیدات کشاورزی به ۱۲۰ میلیون تن رسید و نقطه عطف آن خودکفایی ایران در گندم برای سومین سال پیاپی با تولید ۱۳٫۵ میلیون تن و نوید خودکفایی برای چهارمین بار در سال جاری است.

اسماعیل اسفندیاری پور مجری طرح گندم پیش‌بینی کرد «تولید گندم امسال یک میلیون تن نسبت به سال گذشته بیشتر شود.»این خبر مهمی برای داخل و پیام مهمی برای کشورهای دیگر داشت آنهایی که تلاش می‌کنند با انواع تحریم‌ها دایره اقتصاد کشور را تنگ‌تر کنند.

امروزه کشاورزی و به ویژه گندم صرفا تامین غذای مردم نیست. یک ابزار سیاسی است و کشورهای بزرگ از آن به عنوان وسیله‌ای برای سلطه بر دیگر کشورها استفاده می‌کنند.

*تولید ۲ میلیون تن شکر/یک گام تا خودکفایی

اتفاق مهم در تولید شکر بود وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد: تولید این محصول استراتژیک در کشور از ۲ میلیون تن فراتر رفته است. در سال‌های گذشته تولید شکر همواره با مشکلاتی همراه بود و سالانه حدود یک میلیون تن واردات داشتیم. سرانه مصرف شکر در کشور حدود ۲۶ تا ۳۰ کیلوگرم است و سالانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر در کشور مصرف می‌شود.

اهمیت این خبر به اندازه‌ای بود که وزیر جهاد کشاورزی این موضوع را در پیام نوروزی مطرح کرد که ایران به رغم تحریم‌ها در گندم خودکفا شد و ۲ میلیون تن شکر تولید کرد که فاصله بسیار کمی با خودکفایی دارد. این میزان تولید یعنی ما حدود ۲۰۰ هزار تن با خودکفایی شکر فاصله داریم که دور از دسترس نیست.

*رشد ۱۰ درصدی خودکفایی ایران در دانه‌های روغنی

خبر دیگری که کام مردم ایران را شیرین کرد افزایش بی‌سابقه تولید دانه‌های روغنی بود. کشور سال‌هاست در تولید دانه‌های روغنی وابستگی بیش از ۹۰ درصدی دارد. این مساله باعث شده قیمت این محصول در کشور با نوسانات زیادی همراه باشد و همچنین تاثیر آن بر تامین نهاده‌های دامی هم بسیار زیاد است چرا که بخشی از خوراک دام کشور از تفاله دانه‌های روغنی در کارخانه‌های روغن‌کشی استحصال می‌شود.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان با اشاره به وابستگی کشور در زمینه تولید روغن گفت: خودکفایی ایران در تولید روغن حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد است.

سفری هم که دو روز پیش عباس کشاورز معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت به استان اردبیل داشت اعلام کرد سیاست دولت براساس کشت دانه‌های روغنی و گندم استوار است و به همین دلیل افزایش خرید تضمینی این دو محصول در دستور کار دولت قرار دارد. وی وضعیت مزارع گندم و کلزا را مطلوب عنوان کرد.

در سالها گذشته تمرکز بخش کشاورزی روی کشت کلزا به عنوان مهمترین محصول تامین کننده روغن بسیار بیشتر شده است در حالی که در گذشته این تمرکز روی محصول آفتابگردان بود.

*قیمت‌های نجومی گوشت و مرغ

اما بخش کشاورزی با فرودها و تلخی‌های هم همراه شد، نهاده‌های دامی به ویژه خوراک دام و طیور در پی افزایش نرخ ارز بالا رفت. کشور حدود ۷۵ درصد خوراک دام مورد نیاز را وارد می‌کند و قیمت آن معمولا با نوسانات ارز بالا و پایین می‌شود.

در ادامه افزایش نرخ ارز، تحریم‌ها هم بالا رفتن قیمت نهاده‌های دامی را تقویت کردند. اگرچه در دیپلماسی تحریم تامین غذا جزو تحریم‌ها محسوب نمی‌شود اما اشکال در مبادله پول باعث می‌شد که نتوانیم به راحتی نهاده‌ وارد کنیم.

کیوان جعفرپور مدیر بازرگانی اتحادیه دامداران به خبرنگار فارس گفت:« دولت در اردیبهشت نرخ خوراک را تغییر داد و از آن موقع تاکنون قیمت خوراک میانگین ۵۰۰ تومان در هر کیلو افزایش یافته است.»

از سویی واردات این محصولات از چند کشور مشخص به ویژه هند انجام می‌شود و زمانی که موضوع تحریم مطرح می‌شود قیمتی که آنها به کشورهای تحریم شونده می‌فروشند، معمولا بالا است و قیمت تمام شده در داخل کشور افزایش می‌یابد. همه اینها در کنار مسائل دیگر که در زیر اشاره می‌شود باعث شد قیمت گوشت و مرغ در داخل کشور بالا برود به طوری که قیمت گوشت از کیلویی ۶۰ هزار تومان به بیش از صد هزار تومان و مرغ از کیلویی ۱۰ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان رسید، به رغم اینکه بیش از دو برابر نیاز داخل گوشت وارد کردند اما هیچ تاثیری در قیمت نداشت و روز به روز هم گران تر شد.

به اذعان کارشناسان عمده‌ترین دلیل کاهش نیافتن قیمت گوشت سوء مدیریت و فسا در واردات و توزیع گوشت بود.

اما این افزایش قیمت گوشت و مرغ صرفا به خا طر گرانی نهاده نبود بلکه عواملی دیگر هم دخالت داشت که یکی از آنها کاهش تولید گوشت در کشور بود.

*کاهش ۲۰ درصدی تولید گوشت

مرکز آمار ایران مقایسه‌ای درباره تولید گوشت در پاییز امسال و سال گذشته انجام داده و اعلام کرد بر اساس نتایج این طرح، وزن گوشت قرمز تولید شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌ها در فصل پاییز ۱۳۹۷ جمعاً ۸۴٫۲ هزار تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است.

مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های کشور در پاییز سال ۱۳۹۷ با عملکرد فصل مشابه سال ۱۳۹۶ نشان‌دهنده کاهش ۲۰ درصدی مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور است.

* قاچاق دام

در کنار کاهش تولید، قاچاق هم به شکاف بیشتر عرضه و تقاضا در کشور دامن زد در یک سال گذشته قاچاق دام از کشور افزایش یافت، دلیل اصلی آن تفاوت نرخ ارز بود که فروش دام را در کشورهای همسایه عربی بیشتر به صرفه کرده بود. زمانی که گوشت در داخل کیلویی ۷۵ هزار تومان بود در کشورهای همسایه مانند عراق همین گوشت دو برابر قیمت به فروش می‌رفت.

رئیس سازمان عشایر کشور به خبرنگار فارس گفت: «قیمت گوشت که از ایران به عراق می‌برند ۱۵۰هزار تومان به فروش می‌رود.»

این تفاوت نرخ ارز باعث شد گله‌ گله گوسفندان توسط قاچاقچیان از مرزها به کشورهای حاشیه از جمله عراق و عمان برده شود.

* بازاری که ارز دولتی گرفت اما تنظیم نشد

قیمت گوشت مرتب بالا می‌رفت و دولت هم واردات را بیشتر می‌کرد تا قیمت پایین بیاید اما انگار بازار حرف دولتی‌ها را نمی‌خواند و در جریان همین واردات گوشت از کیلویی ۶۵ هزار تومان به ۱۰۰ هزار تومان رسید،‌ میزان واردات گوشت دو برابر شد اما باز هم قیمت پایین نیامد.

عبدالمهدی بخشنده معاون امور اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی در این باره گفت: «میزان واردات گوشت نسبت به سال گذشته دو برابر شده است.»

کشاورزی سال ۹۷ با فرازوفرودهایی پایان یافت اما تقریبا همه کارشناسان و صاحبنظران بر این اصل متفق‌القول هستند که می‌توان از کشاورزی کشور به عنوان ضربه‌گیر تحریم‌ها استفاده کرد، چرا که تنها بخشی است که کمترین وابستگی را به کشورهای دیگر دارد.

کشاورزی هنر ترکیب کردن نعمات خداوندی از قبیل نور خورشید، آب، خاک و گیاه و تامین غذای مورد نیاز است که در این فرایند به هیچ کسی الا خداوند وابسته نیستیم، کشاورزی تنها بخشی است که در شرایط تحریم‌می تواند کمترین آسیب را ببیند. کشاورزی ارز را از زمین خارج می‌کند و به بازار تزریق می‌کند ارز حاصل از کشاورزی ارزشمند است و می‌تواند اقتصاد کشور را تکان دهد. این ارز حاصل سفته بازی نیست بلکه ارز واقعی است.

برنامه ۹۸ کشاورزی کشور در نگاه مسئولان با این دیدگاه آغاز شده که از ظرفیت‌های بخش کشاورزی بیشتر استفاده شود و تاکید روی تولید محصولات استراتژیکی مانند گندم، دانه روغنی، شکر گواه بر آن است.