آتش بس در مزارع !

سوزاندن بقایای گیاهی بخصوص کاه و کلش در کشور ما به ویژه در شمال کشور هر ساله انجام می شود و انگیزه ها و اهداف مختلفی برای کشاورزان جهت این کار وجود دارد اما نا آگاهی کشاورزان از خطرات این روش سبب مرگ زمین های حاصلخیز خواهدشد.

صدرالدین متولی، دکتری ژئومورفولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نور با اشاره به این که در کشور ما از سال های گذشته آتش زدن کاه و کلش به دلیل کنترل آفت و حذف علف های هرز و آسان کردن زمینه شخم برای کشت محصول رواج یافته است، به خبرنگار ایسنا توضیح داد: آتش زدن کاه و کلش علاوه بر دود و سوختگی، چهره زمین را از حالت زیبایی بصری خارج کرده و مشکلات زیست محیطی هم برای مردم و اکوسیستم منطقه  وارد می کند.

وی با بیان این که آتش زدن کاه و کلش  روشی نادرست برای کنترل آفات است تصریح کرد: در این روش ممکن است میلیاردها ریال خسارت به مناطق مختلف وارد شود، همچنین گاهی آتش سوزی با سرایت به زمین های همسایه خسارت سنگین از بعد روحی و اجتماعی جبران ناپذیری را به همراه خود دارد.

متولی با اشاره به این که سوزاندن بقایای گیاهی علاوه بر اثرات نامطلوب آنی دردرازمدت هم خساراتی را به وجود می آورد یاذآور شد: تغییر کیفیت خاک، کاهش عملکرد محصول، افزایش گازهای گلخانه ای و افزایش گرما در زمین از عوامل نامطلوب این روش  است.

وی در ادامه با اشاره به این که مزرعه خود، یک اکوسیستم طبیعی است افزود: با توجه به وجود موجودات زیاد و ذره بینی مانند قارچ ها و کرم ها که باعث تولید مواد مغذی در خاک می شود، آتش زدن باعث حذف این گونه میکرو ارگانیسم ها و از بین رفتن مواد مغذی در خاک نیز می شوند.

 این دکتری ژئومورفولوژی با اشاره به این که بر اساس تحقیقات ۷۰درصد مواد عالی خاک از بقایای گیاهی تشکیل شده است خاطرنشان کرد: سوزاندن کاه و کلش موجب عواملی چون کاهش جذب عناصر گیاهی توسط ریشه ها،کم شدن ظرفیت نگه داری آب در خاک،  پایین آمدن راندمان مصرف آب و نفوذ پذیری خاک و  همچنین اختلال در فعالیت میکرو ارگانیسم های موجود در خاک شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه، آتش سوزی را سبب افزایش فرسایش و بالارفتن مصرف کودهای شیمیایی در خاک دانست و اظهارکرد: بر اساس تحقیقات به عمل آمده هر ۱۰ سال که به طور مداوم کاه و کلش ها تحت تاثیر آتش سوزی قرارگیرد،  خاک از حالت حاصلخیزی خارج و زمین به یک زمین کاملا نامرغوب تبدیل می شود؛ همچنین باعث کاهش میزان محصولات زراعی از بعد کمی و کیفی می شود.

وی افزود: عدم تامین علوفه و خوراک مورد نیاز دام ها یکی دیگر از مضرات سوزاندن بقایای گیاهی است که با اعمال مدیریت و فرآوری گیاهی، درصد مهمی از کمبود علوفه و سوء تغذیه دام ها را  میتوان برطرف کرد.

متولی با اشاره به اینکه سوزاندن هر یک میلیون تن کاه ،حدود ۵۶ هراز تن دی اکسید کربن در هوا آزاد می کند و باعث اضافه تر شدن بسیاری از بیماری های تنفسی و حملات قلبی خواهدشد خاطرنشان کرد: اقدامانی چون خرد کردن بقایا و توزیع درسطح مزرعه ، رعایت تناوب در کشت محصولات، چراندن دام ها و کمپوست کردن بقایا از راهکارهای اولیه ای  است که می تواند جایگزین آتش زدن کاه و کلش در شالیزارها باشد؛ همچنین مشاوره و ترویج آموزش به کشاورزان می تواند از این اشتباه رایج جلوگیری کند.

مهدی بشارتده سطوطی دکتری اقتصاد کشاورزی درگفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این که کشاورزانی که  زمین های خود را با کودهای عالی تقویت می کنند، عملا با آتش زدن کاه و کلش باعث فقیر شدن زمین و افزایش شوری خاک خواهند شد و در نهایت خاک را از حاصلخیزی خارج می کنند، اظهار کرد: با آتش زدن اراضی ذرات و میکروارگانیسم هایی که باعث حاصلخیز شدن خاک می شود از بین خواهد رفت و کشاورز مجبور است این عناصر را از طریق کود های عالی با هزینه بیشتر در اختیار گیاه قرار دهد؛ هر چه هزینه تولید افزایش یابد،سود حاصل کشاورز هم کاهش پیدا خواهد کرد در واقع کشاورز به نوعی منابع خود را به آتش کشیده است.

دکتری اقتصاد کشاورزی آتش زدن کاه و کلش بوده را فاقد توجیه علمی و اقتصادی  دانست و تصریح کرد: مکانیزاسیون و ادوات جدید و همچنین خرد کردن و جمع آوری بقایای گیاهان قبلی برای تردد آسان تر ادوات کشاورزی جهت آماده سازی کشت بعدی از راهکارهای مناسب در مقابل آتش زدن کاه و کلش است.

*آلودگی هوا  مهم ترین آسیب آتش زدن کاه و کلش شالیزارها است

امید رضا تونی دانشجوی دکتری آلودگی محیط زیست در گفتگو با ایسنا مازندران با اشاره به این که از دیدگاه زیست محیطی، زیستگاه موجودات زیادی از اندازه میکرو تا ماکرو در خاک وجود دارد اظهارکرد: آتش زدن کاه و کلش هم باعث از بین رفتن جاندار و هم باعث مهاجرت این موجودات خواهد شد تا زیست گاه دیگر و مناسب تری را برای خود انتخاب کنند.

وی آلودگی هوا را مهم ترین  و اساسی ترین آسیب آتش زدن کاه و کلش دانست و تصریح کرد: آتش زدن وسعت زیادی از کاه و کلش مزارع با توجه به این که استان مازندران دارای زمین های کشاورزی بسیاری در شهر ها و روستاها است ، آلودگی بسیار فراوانی را به همراه دارد.

دانشجوی دکتری آلودگی محیط زیست با اشاره به دیدگاه حقوقی براساس تبصره  ماده ۶ قانون مدیریت پسماند، افزود: جهادکشاورزی به لحاظ پسماند کشاورزی موظف به اطلاع رسانی و آموزش به روستاییان در این زمینه است بعلاوه و بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی هر اقدامی علیه تهدید عمومی جرم تلقی می شود،همچنین در قانون هوای پاک ماده ۲۰،سوزاندن بقایای اراضی زراعی پس از برداشت محصول ممنوع و از ۲۰ تا ۸۰ میلیون ریال برای کشاورزانی که اقدام به این کار می کنند جریمه در نظر گرفته شده است.