موانع رونق تولید در بخش کشاورزی

موانع و چالش‌های کلیدی بخش کشاورزی که منجر به اختلال در عملکرد این بخش شده است، بررسی می‌شود.

عملکرد محصولات اساسی ایران مانند گندم، جو، ذرت، دانه‌های روغنی و کنجاله نسبت به متوسط جهان شکاف بیشتری دارد که از موانع رونق تولید در بخش کشاورزی است.

به گزارش فارس، در سال ۱۳۹۸ که تحت عنوان سال رونق تولید نام‌گذاری شده است، شناسایی موانع و راهکارهای رونق تولید در بخش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. بخش عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به محصولات کشاورزی و صنایع و خدمات وابسته به آن است. علاوه بر آن کشاورزی به عنوان محور توسعه می‌تواند موتور محرکه برای رشد سایر بخش‌ها نیز باشد.

بی‌ثباتی در بازارهای جهانی کشاورزی، بلایای طبیعی، تغییرات اقلیم و ملاحظات سیاسی بین کشورها، منجر به برنامه‌ریزی دولت‌ها برای ایجاد ثبات و روند رو به رشد در سیستم‌های غذایی شده است. یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد بخش کشاورزی با چالش‌های عدیده‌ای، از جمله بهره‌وری پایین، فضای نامساعد کسب‌وکار، ضعف جدی در حاکمیت شرکتی و توسعه ناپایدار، مواجه است که بدون رفع آنها نمی‌توان انتظار رونق جدی در تولید را داشت.

برای مثال با وجود توفیقاتی که در زمینه عملکرد در واحد سطح محصولات اساسی حاصل شده است، ولی در خصوص محصولاتی مانند گندم، جو، ذرت، دانه‌های روغنی و کنجاله دانه‌های روغنی شکاف عملکرد ایران و متوسط جهان افزایش یافته است. در نهایت نیز بر اساس یافته‌های گزارش و همچنین اطلاعات دریافتی از صاحبنظران و فعالان بخش کشاورزی و سازمان‌ها و تشکل‌های ذی‌ربط، راهکارهای دستیابی به رونق تولید در بخش کشاورزی جمع‌بندی و در سه دسته افزایش بهره‌وری، بهبود فضای کسب‌وکار و توسعه فعالیت‌های بازرگانی قابل طرح است.

موانع رونق تولید در بخش کشاورزی

با توجه به کاستی‌های جدی در تولیدات کشاورزی، در ادامه گزارش، موانع و چالش‌های کلیدی بخش کشاورزی که منجر به اختلال در عملکرد این بخش شده است، بررسی می‌شود. شناخت چالش‌های اساسی در این حوزه‌ها، می‌تواند کمک شایانی را به سیاست‌گذاران و مجریان امر برای برنامه‌ریزی بهتر ارائه دهد.

بهره‌وری پایین یکی از مهمترین دلیل پایین بودن صرفه اقتصادی تولید در بخش کشاورزی، بهره‌وری پایین تولیدات در این بخش است. مشکلات بخش کشاورزی هر چه باشد، صرفنظر از تأثیر عوامل بیرونی، نشانه‌هایی از نازل بودن بهره‌وری را می‌توان در آن پیدا کرد. این مشکلات در کلیه مراحل قبل و پس از تولید محصولات کشاورزی از قبیل تأمین و مصرف نهاده‌ها، روشهای تولید، برداشت، حمل‌ونقل، نگهداری، توزیع، تبدیل و مصرف مشهود است.

علاوه بر اینها عوامل طبیعی و محیطی، نوسانات نرخ بازار، سیاست‌های کنترل دولتی و ناکارآمدی حمایت‌ها بر بهره‌وری در بخش کشاورزی مؤثرند. مقایسه رشد شاخصهای بهره‌وری در بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی کشور نشان‌دهنده پایین‌تر بودن رشد بهره‌وری نهاده سرمایه و بالاتر بودن رشد بهره‌وری نیروی کار نسبت به سایر بخش‌هاست.

البته هرچند بهره‌وری نیروی کار کشاورزی در دوره ۱۳۹۵-۱۳۸۵ بهبودیافته است، ولی بررسی‌های دقیق‌تر حاکی از آن است که این میزان در مقایسه با شماری از کشورهای در حال توسعه و کشورهای دارای اراضی خرد و پراکنده، بسیار پایین است.