خداحافظی با کشت برنج!

کشت عمومی برنج در مناطق شرقی مازندران که شهرستان های گلوگاه ، بهشهر ، نکا و میاندرود و بخشی از شهرستان ساری را شامل می شود ، سابقه ای کمتر از ۵۰ سال دارد و عمدتا از دهه ۵۰ با غیر اقتصادی شدن کشت پنبه و رواج حفر چاههای نیمه عمیق و عمیق عمومی شد.
این منطقه که به لحاظ شرایط آب و هوائی کم رطوب تر و گرم تر از مناطق مرکزی و غربی است ، از بارندگی سالانه کمتری برخوردار است و بر خلاف غرب ، رودخانه های دائمی و فصلی زیادی ندارد.
بیشترین ذخایر آبی که تاکنون کشاورزان شرق مازندران از آن بهره می بردند ، آب های زیرزمینی بود که بر اساس گزارش شرکت آب منطقه ای استان سبب شد تا دشت های این منطقه با خطر فرونشست و شوری مواجه شود .
نتایج بررسی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران که سال گذشته منتشر شد ، نشان داد که در مناطق شرق استان به خاطر اضافه برداشت از چاههای مجاز و حفر چاههای غیر مجاز ، سطح آب سفره های زیززمینی بشدت افت کرده و سبب پیشروی جبهه آب شور به طرف جبهه آب شیرین شده و در دشت حسین آباد بهشهر تعادل را به هم ریخته است .
** شیفت فوری به کشت جایگزین
کشت برنج در شرق مازندران حدود یک ماه دیرتر از مناطق مرکزی و غربی آغاز می شود و این موضوع نیز علت دیگری است تا کم آبی بیشتر از نقاط دیگر مازندران در این منطقه بویژه از ماه خرداد به بعد چنگ و دندان نشان دهد.
جهاد کشاورزی مازندران پیش از این نسبت به کشت برنج در مناطقی از استان که با کم آبی مواجه بودند هشدار داد ، اما اکنون معاون تولیدات گیاهی این سازمان تاکید دارد که کشت برنج به طور کلی در بسیاری از مناطق شرق مازندران ممکن است شالیکاران را با ضرر و زیان شدید ناشی از کم آبی مواجه کند.
عزیزالله شهیدی فر روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از شالیکاران شرق مازندران خواست تا هشدارهای کارشناسان را برای کشت جایگزین جدی بگیرند .
وی گفت : هر چند کشت برنج درآمد بیشتری در مقایسه با سایر محصولات دارد ، ولی با توجه به وضعیت کم آبی در نخستین ماه فصل بهار ، کشت این محصول در شرق مازندران با خطر جدی خشکیدن شالیزارها در نیمه راه همراه است.
وی توضیح داد : کمبود جدی آب برای ساکنان شرق و بخشی از مرکز استان از جمله کشاورزان شهرستان های ساری ، میاندرود ، نکا ، بهشهر و گلوگاه مسجل شده است و لازم است تصمیم عاقلانه و کارشناسی برای کشت محصول بگیرند.
شهیدی فر گفت : وقتی پمپ چاههای برنجکاری حوزه آبریز ‘ هراز ‘ به عنوان پرآب ترین حوزه مازندران به دلیل کاهش محسوس روان آب این رودخانه از یک ماه پیش روشن شد ، به طور قطع وضعیت کم آبی و بحران آن در شرق استان چندین برابر است.
وی توضیح داد : همواره بر اساس آمار درازمدت هواشناسی ، بارش ها در مناطق شرق استان مازندران نسبت به منطقه مرکزی دشت هراز و غرب استان کمتر بوده است.
** تمرکز کارشناسان جهاد کشاورزی بر تغییر کشت
معاون جهاد کشاورزی مازندران همچنین از برنامه ریزی این سازمان با هدف کمک به کشاورزان برای کشت جایگزین خبر داد و گفت که این سازمان تمام تلاشش را برای جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان به کار بسته است ولی تصمیم نهائی برای انتخاب نوع کشت با خود کشاورزان است .
وی افزود : در حال حاضر۶۰۰ کارشناس مسئول پهنه بندی زمین های کشاورزی در دهستان های استان آماده همکاری با کشاورزان هستند و کشاورزان می توانند در کشت جایگزین از مشاوره این کارشناسان که اشراف و دقت کامل را براساس داده های آماری در اختیار دارند، بهره بگیرند.
شهیدی فر تاکید کرد : همسو با تاکید بر تغییر کشت از برنجکاری به دیگر کشت های ، جهاد کشاورزی تامین بذر ، نهاده های کشاورزی شامل کود و سم ، تسهیلات کم بهره و خرید تضمینی را هم برنامه ریزی کرده است.
وی از کشاورزان شرق مازندران خواست تا به صورت جدی از هم اکنون برنامه و فعالیت های عملی کشت های جایگزین بهاره و تابستانه شامل سویا ، گنجد ، سبزی و صیفی ، آفتابگردان ، پنبه ، سورگم و ذرت را شروع کنند.
** هجوم همه جانبه خشکسالی
کمبود آب کشاورزی در مازندران در سال زراعی جاری با خالی ماندن حدود ۶۰ درصد از ظرفیت سدها ، کاهش ۲۰ تا ۷۰ درصدی آبدهی رودخانه ها ، پائین رفتن آب های زیرزمینی سطحی و کاهش ذخیره سفره های زیرزمینی به همراه کاهش وسعت انباشت برف در ارتفاعات از نخستین روزهای سال جدید رخ نمائی کرد.
در حال حاضر شالیکاران مازندران مشغول آب تخت کردن زمین های شالیزاری و در برخی از مناطق نیز عملیات نشاکاری هستند.
استان مازندران با داشتن ۴۶۰ هزار هکتار زمین های زراعی و باغی سالانه ۷۲ نوع محصول کشاورزی را تولید می کند که با تولید بیش از ۹۵۰ هزار تن برنج سفید ، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات و ۸۰ هزار تن آبزیان رتبه نخست کشور را دارد.