افزایش بهره وری ؛ برنامه راهبردی جهاد کشاورزی دولت دوازدهم

«محمود حجتی» به مناسبت هفته دولت افزود: با توجه به محدودیت های منابع آب و خاک و همچنین اسناد بالادستی نظیر برنامه ششم توسعه و برنامه اقتصاد مقاومتی، افزایش بهره وری به ویژه در آب در دولت یازدهم هم مورد توجه بوده است.
وی با بیان این که ایران به دلیل تنوع اقلیمی در بیشتر محصولات کشاورزی به ویژه تولیدات باغی،دام و طیور و شیلات دارای مزیت تولید است،اظهارداشت: ظرفیت های مغفولی نظیر گیاهان دارویی و پرورش ماهی در قفس با قابلیت افزایش تولید و اشتغال در کشور وجود دارد که در برنامه های وزارت جهاد کشاورزی به آنها توجه شده است.
** ظرفیت پرورش ماهی در قفس ایران یک میلیون تن در سال
وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: کل تولید محصولات شیلاتی حاصل از صید و آبزی پروری نزدیک به یک میلیون تن است در حالی که براساس ارزیابی های اولیه یک میلیون تن ظرفیت پرورش ماهی در قفس در کشور وجود دارد.
وی با اشاره به این که هم اکنون ۴۰۰ قفس در دریاهای شمال و جنوب کشور نصب شده است،اظهار داشت: در برنامه پنج ساله ششم، تولید ۲۰۰ هزارتن ماهی به شیوه پرورش در قفس پیش بینی شده که علاوه بر افزایش تولید،اشتغالزایی مناسبی هم دارد.
** احداث هرهکتار گلخانه برای ۱۰ نفر اشتغالزایی دارد
وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که میزان مصرف آب در گلخانه ها، هشت درصد فضای باز است،گفت: علاوه بر افزایش تولید و کاهش مصرف آب،با احداث هر هکتار گلخانه ۱۰ نفر شغل ایجاد می شود که یک شغل مربوط به فارغ التحصیلان کشاورزی و هفت تا هشت شغل مربوط به کارگران ماهر است ضمن آن که در بیرون از گلخانه و در بخش هایی مثل بسته بندی و حمل و نقل نیز به صورت جانبی اشتغال ایجاد خواهد شد.
** دستیابی به تولیدات ۲۱ میلیون تنی
حجتی با اشاره به پیش بینی رشد ۸ درصدی برای کشور در برنامه ششم،متوسط رشد بخش کشاورزی در چهار سال گذشته را ۵٫۳ درصد عنوان کرد و افزود:با افزایش ۲۱ میلیون تنی تولیدات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن در سال ۹۲ به ۱۱۸ میلیون تن در سال ۹۵ ،تراز تجاری غذای کشور از منفی ۸٫۱ میلیارد دلار به منفی ۳٫۰۹ میلیارد دلار در سال ۹۵ به میزان ۵ میلیارد دلار بهبود یافته و به عبارت دیگر صاردات بیشتر و واردت کمتر شده (۷۵ تا ۸۰ درصد) و البته کاهش قیمت های جهانی هم (۲۰ تا ۲۵ درصد) در این بهبود تراز تجاری موثر بوده است.
وی پیش بینی کرد: با در اختیار قرار گرفتن منابع مناسب، تراز تجاری غذای کشور در افقی ۱۰ ساله به صفر برسد.
** تولید ۶۰۰ گرم شکر به ازای مصرف هر مترمکعب آب
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی تولید شکر در دولت یازدهم اظهارداشت: با وجود کاهش ۱۰۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت بهاره چغندرقند از ۱۷۰ هزار هکتار به ۷۰ هزار هکتار،تولید شکر از یک میلیون و ۱۲۴ هزار تن در سال ۹۲ به یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن در سال ۹۵ افزایش یافته که در این زمینه استفاده از بذور مناسب،توسعه روش های نوین آبیاری،مکانیزاسیون، توسعه کشت پاییزه و افزایش مهارت بهره برداران تاثیر داشته است.
وی خاطرنشان کرد:میزان تولید شکر به ازای مصرف یک متر مکعب آب با افزایش بهره وری از ۲۰۰ گرم در دهه ۸۰ به ۶۰۰ گرم در سال ۹۵ افزایش یافته است.
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به این که بخش کشاورزی خصوصی ترین بخش اقتصادی کشور است، نقش عمده دولت در بخش کشاورزی را سرمایه گذاری در زیرساخت های آب و خاک،بیمه کشاورزی و ارائه تسهیلات عنوان کرد و گفت: در دولت یازدهم میزان سرمایه بانک کشاورزی از ۱۸۰۰ میلیارد تومان در سال ۹۲ به ۹ هزار میلیارد تومان در سال ۹۵ افزایش یافته و امکان پرداخت تسهیلات بیشتر توسط بانک کشاورزی فراهم شده است.
حجتی درباره اختصاص ۱۰ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی به طرح های اب و خاک کشور افزود: ۵۰۰ میلیارد دلار از این رقم به اجرای طرح آبرسانی با لوله به ۴۶ هزار هکتار از اراضی دشت سیستان اختصاص یافته است.
وی افزود: تا دو ماه آینده ۲۱ هزار هکتار از این طرح به بهره برداری می رسد و با بهره برداری از آن آب از طریق لوله به مزارع یک هکتاری کشاورزان سیستانی می سد.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که ۱٫۵ میلیارد دلار از ۱۰ میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی به طرح احیای اراضی ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان و ایلام اختصاص یافته است، خاطرنشان ساخت: فاز اول این طرح از سال ۹۲ آغاز شده و تا پایان امسال ۳۱۸ هزار هکتار از اراضی استان های خوزستان و ایلام تکمیل و تحویل بهره برداران می شود.
حجتی با اشاره به این که طرح از آغاز (سال ۷۵) تا پیش از سال ۹۲ در سطح ۶۶ هزار هکتار اجرا شده بود،یادآور شد:فاز دوم طرح در سطح ۲۳۸ هزار هکتار پس از تامین منابع و هماهنگی با وزارت نیرو آغاز می شود.
وی با بیان این که ۸ میلیارد دیگر از این منابع به وزارت خانه های جهاد کشاورزی و نیرو برای اجرای طرح های آب و خاک در استان های غربی و شرقی کشور اختصاص یافته،گفت: تاکنون برای اجرای ۲۳۰ هزار هکتار طرح،موافقتنامه مبادله شده و ۱۰۰ هزار هکتار نیز به بهره برداری رسیده و یا در مرحله اجراست.
وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که ۲ میلیون هکتار شبکه های آبیاری پایین سدها باید ایجاد شود،تصریح کرد: ۴ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی باید به سیستم های نوین آبیاری مجهز شود که در این زمینه طرح ۱۰ ساله ای تدوین شده و در صورت تخصیص منابع، سالانه طرح سیستم های نوین آبیاری در سطح ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی اجرا خواهد شد.
حجتی با اشاره به این که تجهیز هر هکتار از اراضی به سیستم های نوین آبیاری حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد،یادآورشد: دولت ۸۵ درصد هزینه های اجرای سیستم های نوین آبیاری را به صورت بلاعوض پرداخت می کند.
وی با بیان این که طرح سامانه های نوین آبیاری از ابتدای امسال تاکنون در سطح ۶۰هزار هکتار از اراضی اجرا شده،خاطرنشان کرد: ۱۴۰ هزار هکتار از این طرح نیز در دست اجرا قرار دارد و در صورت تخصیص منابع،در این دوره امکان فنی مهندسی و تجهیزاتی برای اجرای طرح سیستم های نوین آبیاری در سطح ۴۰۰ هزار هکتار اراضی وجود دارد در حالی که در گذشته این امکان فراهم نبود.
وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که در این دوره آب جدیدی به بخش کشاورزی تخصیص نیافته و افزایش تولید محصولات کشاورزی از طریق بهره وری آب موجود در اختیار حاصل شده است، تصریح کرد:در چهار سال گذشته راندمان آبیاری از ۳۷ درصد به ۴۴ درصد افزایش یافته و به عبارت دیگر از حدود ۷۰ میلیارد متر مکعب آب کشاورزی تخصیص یافته، نزدیک به ۵ میلیارد متر مکعب مصرف آب کاهش یافته و رشد ۲۱ میلیون تنی تولیدات کشاورزی با مصرف آب کمتر به دست آمده است.
حجتی با اشاره به این که راندمان مطلوب آبیاری در جهان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است،یادآوری کرد: توسعه سیستم های نوین آبیاری،توسعه کشت های گلخانه ای،نشاکاری به جای بذرکاری و استفاده از آبیاری تیپ و زیر سطحی در زراعت که موجب جلوگیری از تبخیر اب می شود از عوامل موثر در افزایش راندمان آبیاری در این دوره بوده است.
وی افزود: ایجاد و توسعه زیرساخت ها در بخش کشاورزی نیازمند حمایت دولت است و در دولت یازدهم سرمایه گذاری بی نظیری در اجرای طرح های آب و خاک صورت گرفته است.
حجتی اظهارداشت: کشورهای توسعه یافته صنعتی روزانه یک میلیارد دلار یارانه به بخش کشاورزی می پردازند و کشور آمریکا در برنامه ای ۱۰ ساله، یک هزار میلیارد دلار برای حمایت از بخش کشاورزی در نظر گرفته است.
وزیر جهاد کشاورزی،ضریب خودکفایی کشور در محصولات اساسی را بین ۸۵ تا ۹۰ درصد عنوان کرد و افزود:با افزایش تولید دانه های روغنی در تناوب کشت با گندم طی برنامه ای ۱۰ ساله ضریب خودکفایی در روغن از حدود ۱۰ درصد کنونی به ۷۰ درصد افزایش می یابد.
وی با اشاره به این که برخی محصولات نظیر ذرت دانه ای به خاطر تابستانه بودن و مصرف آب بالا،امکان توسعه تولید آنها در کشور وجود ندارد و ترجیح می دهیم از طریق واردات آب مجازی عمل کنیم،اظهار داشت:با هماهنگی های به عمل آمده و از طریق کشت فراسرزمینی،ایرانیان در ۷۵۰ هزار هکتار از اراضی سایر کشورها نظیر روسیه،قزاقستان،اوکراین و برزیل نسبت به تولید محصولاتی مانند ذرت و دانه های روغنی اقدام می کنند و در صورت تمایل به فروش این محصولات به کشور نیز از برخی معافیت ها برخوردار خواهند شد.
حجتی با بیان این که تولید دانه روغنی کلزا امسال سه برابر افزایش یافته و از ۶۰ هزارتن در سال گذشته به ۱۸۴ هزار تن رسیده،گفت:برای سال آینده کشت کلزا در سطح ۲۸۰ هزار هکتار و تولید ۴۵۰ هزارتن محصول برنامه ریزی شده است.
وی اضافه کرد: براساس برنامه افزایش تولید دانه های روغنی در افق ۱۰ ساله میزان تولید به ۹۰۰ هزارتن و ضریب خودکفایی به ۷۰ درصد خواهد رسید.
وزیر جهاد کشاورزی کابینه دوازدهم درباره انتشار اخبار واردات گندم با وجود خودکفایی کشور تصریح کرد: با تولید ۱۴ میلیون تن گندم در کشور تراز این محصول مثبت است و واردات چند هزار تن گندم که گاهی در برخی مناطق آزاد خبر آن منتشر می شود،تاثیری در این تراز مثبت و خودکفایی ندارد.
حجتی افزود:از بهمن ماه سال ۹۴ واردات گندم ممنوع اعلام شده و گندم وارداتی به کشور مربوط به ثبت سفارش های قبل از آن بوده است.
وی خاطرنشان کرد: برای ورود موقت کالا از جمله گندم محدودیتی وجود ندارد و به منظور فرآوری و تبدیل به آرد و صادرات مجدد برای ارزش افزوده بیشتر و اشتغال صورت می گیرد.
وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر ممنوعیت واردات میوه گفت: واردات میوه فقط در مورد موز،انبه و اناناس با توجیه این که در سبد مصرفی مردم قرار گرفته صورت می گیرد ولی از نظر ما می تواند بر مصرف میوه های داخلی مانند سیب و انگور اثر بگذارد بنابراین معتقدیم باید سیاست بازار در ازای بازار اجرا شود و در قبال ورود این میوه ها،محصولاتی که در داخل مازاد تولید داریم،صادر شود.
حجتی با اشاره به رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی تولید برنج در استان های گیلان و مازندران در سال جاری،وضعیت تولید و قیمت این محصول را مناسب توصیف کرد و افزود: بخشی از برنج مورد نیاز کشور به عنوان مکمل از خارج تامین می شود ولی این واردات نباید به تولید داخل آسیب برساند.
وی در خصوص خرید تضمینی محصولات کشاورزی گفت:سیاست ما این است که خرید محصولات کشاورزی از طریق ساز و کارهایی نظیر بورس انجام گیرد و هم اکنون محصولات ذرت و جو به طور کامل در بورس کالا مبادله می شود.
وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که منابع و مصارف باید همخوانی داشته باشد،ضمن عذرخواهی از کشاورزان به خاطر تاخیر در پرداخت ها به خاطر محدودیت های منابع، اعلام کرد:گندمکارانی که تا ۱۰ خرداد محصول خود را تحویل داده اند، ۱۰۰ درصد بهای گندم خود را دریافت کرده اند و به سایر گندمکاران نیز تاکنون ۵۰ درصد بهای محصول پرداخت شده است.
حجتی، بذر را از مهمترین نهاده های تولید کشاورزی برشمرد و با اشاره به تشکیل شرکت های دانش بنیان در چهار سال گذشته،نقش این شرکت ها را در تولید و کاهش وابستگی کشور به این نهاده، مهم خواند و گفت: در بذور سبزی و صیفی وابستگی داریم و با تلاش شرکت های داخلی امیدواریم بتوانیم بذور هیبرید مورد نیاز این محصولات را از تولید داخلی تامین کنیم.
وی با اشاره به این که با توسعه پتروشیمی ها در کودهای شیمیایی بیش از نیاز کشور تولید و حتی صادرات داریم،اظهار کرد:در زمینه کودهای فسفات و پتاس به خاطر کمبود ذخایر معدنی ناچار به واردات هستیم.
وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که در آینده ریزمغذی ها و کودهای بیو جایگزین کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی خواهد شد،تصریح کرد: براساس اعلام موسسه تحقیقات خاک و آب،میزان مصرف کود کشاورزی از نیاز خاک های کشور کمتر است اما بد مصرفی وجود دارد که برای این منظور در کوتاه مدت با ثبت و معرفی کودهای استاندارد و همچنین ثبت سموم و فروشگاه های فروش این محصولات،وضعیت ساماندهی شده است و در برنامه بلند مدت با اختصاص کد رهگیری ۱۶ رقمی همه محصولات کشاورزی شناسنامه دار می شوند و از طریق این کد مشخص می شود که این محصول در کدام مزرعه و کدام نقطه کشور و توسط چه کسی تولید شده است.
وی افزود: هم اکنون کد رهگیری بر روی گوشت مرغ بسته بندی شده نصب و قابل شناسایی است.
حجتی خاطرنشان کرد: به منظور تجارت کالاهای کشاورزی با برخی کشورهای توسعه یافته موافقتنامه های بهداشتی امضا کرده ایم و با رعایت مفاد این موافقتنامه تاکنون محصولی به کشور مرجوع نشده است.
وی اضافه کرد:محموله های پروتئین حیوانی به سایر کشورها صادر می شود و صادرات محصولات شیلاتی ایران در چهار ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۰ درصد رشد داشته است.
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به این که بخشی از افزایش تولیدات کشاورزی به خاطر رشد ضریب مکانیزاسیون بوده است،افزود: از سال ۹۲ تاکنون با ایجاد خط اعتباری مکانیزاسیون نزدیک به ۵ هزار میلیارد تومان برای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی سرمایه گذاری شده و امسال نیز ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای مکانیزاسیون کشاورزی در نظر گرفته شده که در قالب آن ۸۰۰ میلیارد تومان طرح به بانک معرفی شده است.
حجتی اظهارداشت: در تراکتور و کمباین های معمولی و دنباله بندها و دروگرها با مشارکت فعال بخش خصوصی وضعیت مناسب و به روزی داریم.
وزیر جهاد کشاورزی بر لزوم تشکیل و تقویت زنجیره تولید تا مصرف محصولات کشاورزی تاکید کرد و گفت: ماندگاری محصولات کشاورزی باید از طریق سردخانه و یا صنایع تبدیلی،تکمیلی و غذایی افزایش یابد و برای این منظور تعاونی های تولیدی باید توانمند شوند.
حجتی با اشاره به این که در هلند،اتحادیه های دامداران محصول شیر را از مرحله جمع آوری،فراوری و عرضه در بازار داخلی و صادرات برعده دارد،خاطرنشان کرد: وظیفه دولت نهادسازی و توانمند کردن تعاونی های تولیدی از نظر اقتصادی است و در این زمینه صندوق های سرمایه گذاری مختلفی از جمله چای تشکیل داده ایم که به عنوان نمونه در مورد صندوق چای از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه اولیه ۴۹ میلیارد تومان آن را دولت پرداخت کرده است.
وی یادآور شد: تعاونی های تولید می توانند از طریق سرمایه اولیه،تسهیلات و خریدهای سلف،ظرفیت های جدیدی به وجود آورند؛شرکت های تولیدی و کارخانه های فراوری ایجاد کنند و یا سهام دار کارخانه ها شوند.
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به پهنه بندی کشاورزی کشور گفت: در حال حاضر همه کشاورزان با یک کارشناس مسئول مروج در مراکز خدمات در ارتباط هستند و علاوه بر این به منظور پایش وضعیت کشاورزی کشور سامانه ای طراحی شده که به صورت برخط در آینده می توانیم وضعیت تولیدات کشاورزی را رصد کنیم.