خشکه کاری ؛ راهکار صرفه جویی آب

کارشناسان، خشکه کاری شالی با روش بذرپاشی به جای کشت سنتی – غرقابی را یکی از روش های مقابله با خشکسالی و راهکار توسعه مزارع برنج و افزایش درآمد کشاورزان استان گلستان پیشنهاد می کنند.

به گزارش دهقان نیوز به نقل از ایرنا، کارشناسان و محققان حوزه زراعت گلستان معتقدند که خشکه کاری و کشت به شیوه بذرپاشی (مانند غلات) کاهش مصرف آب را به دنبال دارد و می بایست توسعه و تعمیم یابد.
کاهش نزولات جوی و آسیب های خشکسالی در گلستان باعث توجه کارشناسان کشاورزی استان به این روش شده تا استان همچون دیگر مناطق شمال کشور از کشت شالی و مزایای اقتصادی آن بهره مند باشد.
شیوه کشت کنونی شالی در مناطق مختلف کشور و از جمله گلستان به روش سنتی – غرقابی زمین بوده که مصرف آب با استفاده از این شیوه خارج از توان منابع آبی و سفره های زیرزمینی است.
کارشناسان حوزه آب و کشاورزی گلستان معتقدند: کشت برنج به روش سنتی در واحد سطح بین ۱۲ تا ۱۵ هزار مترمکعب و در برخی از مناطق استان تا ۱۸ هزار متر مکعب آب نیاز دارد.
در روش سنتی ابتدا بذر شالی در خزانه کشت و بعد از حدود یک ماه در زمین غرقابی نشاء می شود اما در شیوه خشکه کاری بذر شالی در زمین اصلی که شخم زده شده همچون بذر دیگر محصولات پاشیده و کشت می شود.
در این پیوند کارشناس زراعت استان گلستان گفت: کشت مستقیم برنج به روش خشکه کاری به دلیل نیاز کم به آبیاری راهکاری موثر در مقابله با خشکسالی است.
سهراب سهرابی در گفتگو با ایرنا افزود: در سال های اخیر طرح های تحقیقاتی و به تبع آن تحقیقی ترویجی متنوعی در خصوص خشکه کاری در استان های خوزستان، مازندران و زنجان اجرا شده که مورد استقبال کشاورزان آن مناطق قرار گرفت.
به گفته وی در روش خشکه کاری علاوه بر نیاز کم به آبیاری؛ کاهش آلودگی خاک و آب، بهبود تهویه زمین و اقلیم مزرعه، کم شدن آفت و ارتقای درآمد اقتصادی را به دنبال دارد ضمن اینکه کیفیت محصول با نمونه غرقابی تفاوت چندانی ندارد.
کاسته شدن از زحمت کشاورز نسبت به روش تهیه خزانه، کاهش ۴۰ درصدی هزینه ها، یکنواختی در سبز شدن مزرعه، امکان استفاده از ماشین آلات کشاورزی در کاشت و برداشت، جلوگیری از هدر رفت کود مصرفی و افزایش اکسیژن خاک، کاهش ترکیبات سمی و آفات، کاهش نیاز به انرژی و اجرای آسان مدیریت مزرعه، استفاده بهتر از نهاده ها به دلیل عمق کشت مناسب و تراکم یکنواخت و کاهش ۵۰ درصدی میزان مصرف بذر در واحد سطح از دیگر مزایای استفاده از روش خشکه کاری برنج است.
اگرچه کشت اصلی کشاورزان گلستان غلات و بویژه گندم است اما درآمد بالاتر محصول شالی و مقرون به صرفه بودن آن و قیمت مناسب برنج در بازار باعث استقبال از شالی کاری به رغم محدودیت منابع آبی شده است.
گفته می شود سال زراعی گذشته کشاورزان گلستان ۸۰ هزار هکتار شالی به روش سنتی کشت کردند این در حالی بود که کشت نسق آن (مجاز) ۱۰ تا ۱۵ هزار هکتار توسط سازمان جهادکشاورزی استان اعلام شده بود.
با توجه به مشکل تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و با وجود اصرار بر کشت غلات و دانه های روغنی در گلستان، اما تفاوت درآمدی این محصولات با برنج باعث می شود که استقبال از شالی کاری گسترده و بیشتر باشد؛ یک شالیکار با وجود کشت ارقام کم محصول در هر هکتار حدود ۲۰۰ میلیون ریال درآمد دارد درحالی که درآمد گندمکار به یک سوم این رقم نیز نمی رسد.
اما دست اندرکاران حوزه آب گلستان در تایید مقرون به صرفه نبودن شالی کاری معتقدند که به طور میانگین مصرف آب برای کشت برنج به روش سنتی در واحد سطح بین ۱۲ تا ۱۵ هزار مترمکعب بوده که این میزان در مواردی با توجه به گرمای هوا و تبخیر زیاد تا ۱۸ هزارمترمکعب نیز می رسد که این مصرف بالا با توجه به کاهش نزولات جوی و کاهش سفره های زیرزمینی چالش برانگیز و بحران زا است.
هر چند برای کشاورز آب از اهمیت کمتری برخوردار است و بیشتر به افزایش تولید و درآمد توجه دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان در این باره گفت: این استان به دلیل خشکسالی ۱۰ سال اخیر دچار تنش آبی بوده و باید در کشت محصولات زراعی پرآب بویژه شالی به روش سنتی تجدید نظر شود.
علی نظری افزود: برای استمرار فعالیت کشاورزی در گلستان نیاز به سرمایه گذاری در کشت محصولات کم آب طلب است و خشکه کاری شالی یکی از راهکارهای مدیریت مصرف به شمار می رود.
به گفته وی؛ اکنون وجود ۱۶ هزار حلقه چاه آب غیر مجاز، برداشت زیاد از سفرهای زیرزمینی، کاهش روان آب رودخانه های اصلی استان شامل اترک، گرگان رود و قره سو از جمله مشکلات بوده که وضعیت نگران کننده آب گلستان را نشان می دهد.
مسئولان جهاد کشاورزی گلستان نیز برای حمایت از افزایش درآمد کشاورزان و ضرورت استفاده بهینه از آب؛ خشکه کاری شالی را پیشنهاد داده و معتقدند استقبال از این روش می تواند راهی برای خروج استان از ممنوعیت کشت شالی و مشارکت در خودکفایی کشور باشد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم گفت: در روش خشکه کاری همانند محصول گندم بذر برنج پس از شخم و دیسک در زمین کاشته می شود و میزان مصرف آب از ۱۵ تا ۱۸ هزار متر مکعب به ۵ تا هشت هزار متر مکعب کاهش می یابد.
مختار مهاجر افزود: پارسال برای کشت شالی در ۸۰ هزار هکتار زمین یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف شد که معادل ذخیره یکسال آب های زیر زمینی استان گلستان است.
به گفته وی؛ در گلستان فقط صاحبان حدود ۱۲ هزار هکتار زمین های حاشیه رودخانه ها مجوز شالیکاری دارند و کشت این محصول در اراضی دیگر ممنوع است.
وی افزود: با این وجود کشاورزان گلستان به بهانه پایین بودن قیمت دیگر محصولات از شالیکاری استقبال می کنند.
مهاجر اضافه کرد: امسال صاحبان ۵۰۰ هکتار از مزارع گلستان از کشت شالی به روش خشکه کاری استقبال کرده اند.
به گزارش ایرنا افزایش جمعیت و بالارفتن میزان مصرف آب، کاهش منابع تجدیدپذیر، اضافه برداشت از چاه های مجاز و غیر مجاز، تغییر اقلیم و افزایش دما در سال های اخیر موجب ایجاد چالش آب در استان گلستان شده است که می طلبد توجه و اقدام توسط دستگاه ها و کشاورزان برای مدیریت منابع آب و کشت محصولات کم آب طلب جدی گرفته شود.
طبق آمار اداره کل امور اراضی گلستان این استان دارای ۶۲۰ هزار هکتار زمین کشاورزی بوده که یک سوم از جمعیت یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفری آن در بخش تولید سالانه بیش از ۹۲ نوع گیاه زراعی و باغی تولید می کنند.
گلستان به عنوان استانی کشاورزی محور سه اقلیم خشک و نیمه خشک در شمال با ۲۵۰ میلی متر بارش، اقلیم خزری در میانه با ۶۰۰ و کوهستانی در جنوب با ۳۰۰ میلی متر بارندگی دارد.