انقلاب و ظرفیت های پیدا و پنهان صنعت شیلات

به گزارش ایرنا، شیلات در ۴ دهه اخیر همپای سایر فعالیت های صنعتی در راستای توسعه گام برداشته و در۴۰سالگی انقلاب با اجرای طرح های بزرگ پرورش ماهی و میگو در قفس و در استخرهای پرورش از جهش بزرگی داشته است.
هرمزگان از جمله استان های مهم و راهبردی در حوزه شیلات است که ظرفیت های ویژه ای در جهت توسعه اقتصادی و اشتغالزایی داشته و همواره در راستای افزایش صادرات و کاهش واردات، طرح های مختلفی در این بخش اجرایی شده است.
رونق بخشی به صید آبزیان سودآور از جمله پرورش ماهی در قفس، توسعه سایت های پرورش میگو به خصوص میگوی های صادراتی، توجه به پرورش ماهیان خاویاری و آبزیانی مانند ماهیان زینتی به عنوان صنعت سودآور مورد توجه ویژه قرار دارد.
این استان با داشتن چهار هزار و ۴۰۰ فروند شناور سالانه بیش از ۲۷۶ هزار تن ماهی و میگو در آب‌های هرمزگان صید می شود از این لحاظ مقام نخست صید ساحلی کشور را دارا است.
هرمزگان اکنون ۲۲ بندر صیادی، فعالیت ۷۴ تعاونی صیادی و بیش از ۱۰۰فروند شناور صید صنعتی دارد.

**ظرفیت های شیلاتی از سال ۵۷ تا۹۷
مدیرکل شیلات هرمزگان با تشریح صنعت ماهی و میگو و پرورش آبزیان اظهار داشت: این ظرفیت شامل برخورداری از ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر نوار ساحلی، ظرفیت های صیادی، آبزی پروری و به ویژه پرورش میگو و ماهی به عنوان محور توسعه است.
محسن یکتا پور افزود: استان هرمزگان از صید ۱۳هزار تنی در سال ۵۷ به صید بیش از ۲۷۶ هزار تن در سال ۹۷ رسیده که تایید کننده توان بالای ناوگان صیادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه است.
وی تعداد واحدهای صنایع شیلاتی استان پیش از انقلاب را پنج واحد اعلام و اضافه کرد: استان هرمزگان در سال ۹۷ توانسته با فعالیت ۷۸ واحد صنعتی تا پایان آذر امسال بیش از ۱۳۰میلیون دلار ارزآوری داشته باشد.
مدیرکل شیلات هرمزگان تصریح کرد: قبل از انقلاب ۷۴۷ فروند شناورها و لنج های صیادی در این استان وجود داشت که در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب به حدود ۴ هزار و ۵۰۰ فروند شناور صیادی افزایش یافته است.
یکتا پور با اشاره به اهمیت آبزی پروری تصریح کرد: از این موضوع نیز پیش از انقلاب غفلت شده بود در حالی که این صنعت پردرآمد درهرمزگان با تولید بیش از ۱۵هزار و ۳۰۰ تن میگوی پرورشی و بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ تن ماهی در دریا توانسته رتبه اول تولید آبزیان را در کشور به خود اختصاص دهد.
وی در این رابطه به میزان صادرات آبزیان این استان از صفر در سال ۵۷ به بیش از ۱۶۸میلیون دلار در سال ۹۶ اشاره و عنوان کرد: در حال حاضر سالانه ۴هزار و ۵۰۰ تن ماهی پرورشی دریایی در هرمزگان تولید می شود که ۵۰ درصد تولید ماهیان پرورشی در کشور را شامل می شود.

**هرمزگان ظرفیت پرورش ۱۲۳هزارتن ماهی پرورشی دارد
مدیرکل شیلات هرمزگان با بیان این که استان هرمزگان با وجود ۵۳ واحد قفس پیشرو در تولید پرورش ماهی در قفس درکشور است، گفت: براساس یک طرح مطالعاتی انجام شده در پنج شهرستان جاسک، سیریک، قشم، بوموسی و بندرلنگه ظرفیت تولید ۱۲۳هزارتن پرورش ماهی در قفس وجود دارد.
یکتا پور یکی از نیازهای توسعه پرورش ماهی در دریا را تولید بچه ماهیان از ماهیان با ارزش خوراکی برشمرد و اظهار داشت: شیلات هرمزگان با تکیه بر کارشناسان بومی از تجربه چند ساله کشورهای صاحب نام مانند کشور مالزی برای گونه های هامور، سرخو، پرستو ماهی و سوف دریایی نیز استفاده می کند.
وی در اهمیت پرورش ماهی در قفس وضرورت ایجاد اشتغال برای جوانان در شهرستان ها به بهره برداری از بزرگترین مجتمع پرورش ماهی دریایی خاورمیانه بندرلنگه در آذرماه امسال به حضور لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی اشاره کرد.
وی یاد آور شد: این مرکزبه عنوان بزرگ ترین شرکت تولید کننده ماهی درقفس در منطقه خاورمیانه محسوب می شود که با ظرفیت تولید سالانه ۱۰میلیون قطعه بچه ماهی ۲۰ گرمی به صورت تمام مکانیز کار می کند.
وی اضافه کرد: دراین مرکز با سرمایه گذاری بانکی یکهزارمیلیارد ریالی از سوی بخش خصوصی با استفاده از جدید ترین فن آوری های روز دنیا هم اکنون ۲ گونه ماهی به نامهای شانک و سوف دریایی پرورش داده می شود و توانسته برای ۹۴ نفر شغل ایجاد کند.
مدیرکل شیلات هرمزگان در بخش پرورش میگو نیز بیان داشت: در راستای عمل به ماموریت های محوله در قالب برنامه ششم توسعه و چشم انداز در حوزه آبزی پروری، میزان تولید میگو در کشور باید به بیش از ۶۰هزار تن برسد.
به گفته یکتاپور، هم اکنون ۷۶ واحد صنعتی مرتبط با فعالیت های شیلاتی با سه هزار نفر شاغل در زمینه عمل آوری، فرآوری و بسته بندی انواع آبزیان به خصوص میگوی پرورشی درسطح این استان فعالیت دارند.

**رعایت استانداردها مورد تاکید بازرسان دامپزشکی است
رییس جهاد کشاورزی هرمزگان نیز گفت: استان هرمزگان صید سالانه ۲۶۰ هزار تن انواع آبزی، ۳۰ درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده که این نشان از جایگاه فعالیت های شیلاتی در این استان دارد.
علی باقرزاده با بیان اینکه زنجیره تولید میگو در هرمزگان و کشور کامل شده است، بیان داشت: سالانه ۲۰ هزار تن میگو از ۷ هزار هکتار مزرعه پرورش میگو در این استان تولید می ‌شود.
رییس جهاد کشاورزی هرمزگان ادامه داد: برای تولید سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تن میگو در ۵۰ هزار هکتار در سایت های پروش میگو برنامه ریزی شده است.
باقرزاده با اشاره به این که سالانه ۶ هزار تن ماهی در دریا پرورش و تولید می‌ شود، اظهار کرد: برای صید و صیادی شناور‌های صنعتی در دریای عمان تسهیلات در اختیار صیادان قرار می ‌گیرد.
به گفته وی، امروزه تکثیر و پرورش آبزیان بویژه میگو در تمامی دنیا به عنوان یکی از پردرآمد ترین مشاغل به حساب آمده و صادرات آنها به صورت سالیانه میلیاردها دلار در آمد زایی دارد.
رییس جهاد کشاورزی هرمزگان درخصوص وسعت مفید سایت های پرورش میگودراستان نیز گفت: هم اکنون بیش از ۴ هزار و ۸۰۰ هکتار با پیش بینی تولید ۱۸ هزارتن در سال عنوان شده که با توجه به کیفیت بالای محصول ۸۰ درصد آن به خارج از کشور صادر می شود.
باقرزاده با بیان این که کشورهای آسیای شرقی و اروپا متقاضی میگوی پرورشی این استان هستند، عنوان کرد: هم اکنون نزدیک به ۲ هزارو ۴۵۰ نفر بطور مستقیم در سطح ۴ هزارو ۸۰۰ هکتار از سایت های پرورش میگوی استان هرمزگان فعالیت دارند.
وی در خصوص اهمیت بهداشت و سلامت در سایت های پرورش میگو نیز بیان داشت: در راستای بهبود چرخه تولید در سایت های پرورش میگو، نظارت و رعایت استانداردها از جمله نظارت بر آماده سازی استخرها و ذخیره سازی مناسب پست لاروها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مورد تاکید بازرسان دامپزشکی قرار دارد.

**ارزش صادراتی ماهیˈساردین و متوˈماهیان
سواحل شهرستان های جاسک، جزیره قشم و بندرلنگه از صیدگاه های عمده صید ماهیان سطح زی در استان هرمزگان به شمار می روند و مهم ترین زیستگاه ساردین ماهیان هستند.
صید ماهیان سطح زی ریز به ویژه ساردین ماهیان دراستان هرمزگان دارای اهمیت ویژه ای در بخش فرآوری وتبدیل به مواد ارزشمند غذایی است.
رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان دراین زمینه گفت: در حال حاضر ذخایر ساردین و موتو ۳۰ درصد کل صید هرمزگان را به خود اختصاص می دهند که برای تولید پودر ماهی، فرآوری ، تهیه کنسرو و تهیه غذای آبزیان پرورشی مورد استفاده قرار می گیرد.
محمد صدیق مرتضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اطلاعات زیستی بدست آمده از این گونه ها در مدیریت صید این آبزیان توسط شیلات هرمزگان مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا تعیین زمان ممنوعیت صید بر اساس زمان تخم ریزی و تعیین چشمه تورمناسب بر اساس اندازه طول بلوغ ماهی انجام می گیرد.
وی ادامه داد: معرفی نقاط پرتراکم و با احتمال بالای حضور ساردین و موتو ماهیان در شرق منطقه جاسک وآبهای ساحلی پارسیان به عنوان صیدگاه های جدید، ظرفیت بالقوه ای را برای توسعه صید و صیادی و اشتغال مولد و پایدار در این مناطق محروم ساحلی فراهم می آورد و این مناطق به اداره کل شیلات هرمزگان اعلام شده است.
رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان در خصوص میزان اثربخشی درآمد سالانه صیادان (سود ناخالص) از نتیجه اجرای یک طرح پژوهشی در سال ۹۴ پیش بینی کرد با تحقق هدف گذاری میزان قابل برداشت ۷۵ هزار تن از این ذخایر سود ناخالص ۴۵۰ میلیارد ریال در سال عاید صیادان هرمزگان شود.
مرتضوی ابراز داشت: معرفی ذخیره های فانوس ماهیان در دریای عمان، ظرفیت عظیم و دست نخورده ای از منابع پروتئینی دریایی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار داده که با برداشت سالانه ۴۰۰ هزارتن از این ماهیان، میزان برداشت از ذخایر ماهیان دریایی جنوب به دو برابر افزایش می یابد.
وی گفت: این گونه از ماهیان در آبهای استان هرمزگان همچنین زمینه مناسبی برای اشتغال زایی از طریق توسعه صنایع وابسته به صید و صنایع تبدیلی فرآورده های دریایی فراهم می آورد بطوری که چشم انداز روشنی برای خودکفایی در زمینه واردات آرد ماهی را فراهم خواهد آورد.
رییس شیلات جاسک نیز در اهمیت این گونه از ماهیان بیان داشت: ازاول مهرماه تاکنون پنج هزار و ۳۰۰ تن ماهیˈساردین و متوˈ توسط صیادان این شهرستان صید شده که در همسنجی با پارسال ۱۲درصد رشد داشته است.
علی رمضانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ۴۵۰ صیاد با استفاده از ۴۴ قایق و پنج فروند لنج با تورهای چشمه ریز کار صید این نوع ماهی در این شهرستان را بر عهده دارند.
وی افزود: شهرستان جاسک با ۵۱ هزار نفر جمعیت پس از شهرستان قشم رتبه دوم صید ساردین ماهی را در هرمزگان دارد.
این مسوول بیان داشت: عمده ماهیان ماهیˈساردین و متوˈ صید شده به چهار کارخانه پودر ماهی در این شهرستان به فروش می ‌رسد و بقیه به صورت خوراکی به شهرهای بندرعباس، میناب و بشاگرد ارسال می‌ شود.
به گفته رمضانی، شهرستان جاسک با ۸۰۰ فروند لنج و قایق ، بیش از ۵ هزار و ۷۰۰ نفر صیاد و افزون بر ۲۷۰ کیلومتر نوار ساحلی بعد از چابهار رتبه دوم صید کشور را به خود اختصاص داده‌ است.

**انتظارات صیادان جاسک از مسوولان
استاندارهرمزگان نیز آذرماه امسال درنشست شورای اداری جاسک که با حضور رییس مجلس شورای اسلامی برگزار شد، از صدور حدود ۴۰ مجوز جدید برای صید فانوس ماهیان به شیلات خبرداد.
به گفته فریدون همتی، در استان هرمزگان ۳ هزار و ۵۰۰ قایق در نوار ساحلی دارای مجوز وهمچنین ۵ هزار قایق خلاف مقررات مشغول صید هستند که به فرمانداران ساحلی اعلام شده با هماهنگی شیلات اجازه صید به این صیادان هم داده شود.
نمایندگان صیادان جاسک نیز در این نشست گفت: این شهرستان از قطب های مهم صید و صیادی است ولی قایق ها موج شکن ندارند لذا انتظار می رود اعتباری برای احداث این طرح در نظر گرفته شود.
یعقوب علی دادی افزود: ۱۲ سال پیش یک موج شکن ساخته شده و قرار بود ۲ اسکله در کنار احداث شود ولی تاکنون اقدامی صورت نگرفته و مردم در انتظار تحقق آن هستند.
وی از دیگر خواسته های مردم مجوز صید به قایق ها برای آبهای دور، احداث راه هایی روستایی، مشکل گرانی ادوات صید، خشکسالی، سود دیر کرد و پرداخت اصل وام، واگذاری زمین به مردم منطقه برای پرورش میگو و جلوگیری از صید شناورهای بزرگ در محدوده مکران عنوان کرد.

**نقش آفرینی هرمزگان در پرورش فیل ماهی
بطور معمول پرورش ماهیان خاوریاری گونه فیل ماهی به نام استان های شمال کشور و دریای خزر شناخته می شود، اما استان هرمزگان نیز در پرورش این دسته از ماهیان صادراتی در استخرهای کشاورزی به ایفای نقش پرداخته است.
طبق نظر مسوولان شیلات هرمزگان، پرورش ماهی خاویاری در این استان می تواند در کنار فعالیت های کشاورزی با استفاده از آب مورد استفاده آبیاری باغ ها انجام شود، زیرا باعث افزایش بهره وری، غنی تر شدن آب و افزایش محصول خواهد شد.
معاون آبزی پروری شیلات هرمزگان در این رابطه گفت: برای نخستین بار در این استان ماهی خاویاری از دو استخر ذخیره آب کشاورزی در دشت گلروییه و جائین شهرستان حاجی آباد برداشت شد.
عبدالرسول دریایی، میزان ماهی خاویاری برداشت شده را یک و نیم تن اعلام کرد و افزود: این میزان ماهی با میانگین وزن های ۱۲ کیلوگرم و مدت زمان پرورش ۲ سال و ۳ ماه و وزن پنج کیلوگرم و مدت پرورش یک سال و ۴ ماه برداشت و به روسیه صادر شد.

**جایگاه هرمزگان در پرورش آبزیان زینتی
۲۵ درصد کل ماهی های جهان در صخره های مرجانی و در بین اسفنج ها زندگی می کنند و جزیره کیش نیز از صخره های مرجانی تشکیل شده است.
برای ماهی های زینتی سواحل جزیره کیش و دیگر سواحل مانند خارک، سیری، مناطقی از هرمزگان، بوشهر و گناوه پناهگاه بسیار خوبی است که در صورت برنامه ریزی اصولی و نظارت ارگان های زیربط هر ماهی حداقل ۳۰ تا ۶۰ دلار ارز صادرات را نصیب کشور می کند.
امروزه رونق و تولید ماهی زینتی، نمونه ای از صنعتی سود آور محسوب می شود و پرورش این ماهی به خصوص در بین کارشناسان حوزه شیلات و کشاورزی طرفداران خوبی دارد.
با توجه به رشد این صنعت در ایران، اکنون واردات ۱۳ گونه ماهی به کشور کاهش یافته است و سالانه ۲۰۰ میلیون قطعه آن در ایران تولید می شود.
رییس اداره توسعه ماهیان دریایی شیلات هرمزگان در این باره گفت: هم اکنون در این استان شش مرکز تولید ماهیان زینتی دریایی و دلقک ماهیان در آب شور و شیرین وجود دارد که در سال گذشته افزون بر ۷۰۰ هزار قطعه بچه ماهی در این مرکزها تولید شد.
عبدالرسول دریایی، مقصد صادرات ماهیان زینتی از هرمزگان را به سراسر کشور به ویژه استان های فارس، تهران و اصفهان عنوان کرد.

**سرمایه گذاری بوموسی در فروش و صادرات ماهیان زینتی
فرماندار بوموسی نیز اظهار داشت: در حال حاضر سرمایه گذاری بحث پرورش ماهیان زینتی را در این شهرستان داریم که هم کار فروش و هم صادرات این آبزیان انجام می شود.
رضا پوربابایی در گفت و گو با ایرنا ابرازداشت: با توجه به امکان پذیر بودن تکثیر و پرورش بعضی از گونه ها می توان با ایجاد مرکزهای تکثیر و پرورش زمینه ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز را با احداث سایت های پرورش آبزیان در مکان های مستعد فراهم کرد.
وی از آمادگی این جزیره برای راه اندازی سردخانه، هتل و سایت پرورش میگو در قفس و ایجاد طرح های گردشگری و ساحلی برای مردم و گردشگران با حضور سرمایه گذاران خبرداد.
وی در این رابطه گفت: استاندار دستور داده که شیلات سردخانه و کارخانه یخ را به بخش خصوصی واگذار کند که امیدواریم تا پایان سال آینده این اقدام انجام شود.
فرماندار بوموسی البته ابراز داشت: زمانی این جزیره صاحب کارخانه تن ماهی و دستمال کاغذی بود که به علت استقبال نشدن و بعد مسافت زیاد تعطیل شد.

**حفاظت از مرجان‌ ها و ماهیان زینتی
مدیرکل محیط زیست هرمزگان نیز گفت: ماهیان زینتی آکواریومی علاوه بر اینکه در زیبایی شناختی، و ایجاد اشتغال و جلوگیری از خروج ارز جایگاه مهمی برای کشور دارند، اما حفاظت از زیستگاه‌ های آنها مساله ای مهم در حوزه محیط زیست به شمار می رود.
حبیب مسیحی در این رابطه به زیستگاه های دریایی جزیره کیش به عنوان یکی از مناطق مرجانی بسیار مهم ایران اشاره کرد و افزود: طبق آخرین بررسی به عمل آمده، ۲۰۰ گونه ماهی مرجانی در سواحل جزیره کیش مشاهده شده که حدود ۸۵ گونه از آنها ماهیان زینتی هستند.
وی افزود: پروانه ماهیان ، طوطی ماهیان، جراح ماهیان، دلقک ماهیان، سنگ رووک ماهیان و خفاش ماهیان از خانواده های ماهیان زینتی در جزیره کیش دارای فراوانی بیشتری هستند.
مسیحی گفت: یکی از پناهگاهی اصلی این ماهیان مرجان ها هستند که با تخریب زیستگاه های آنها، ماهیان زینتی نیز در خطر تهدید هستند لذا با عنایت به امکان تکثیر و افزایش نسل های جدید این ماهیان در شرایط آکواریوم، می توان به حفظ این ذخایر ژنتیکی ارزشمند کمک کرد.
وی ابراز داشت: با توجه به عوامل زیاد تهدید کننده مرجان ها و کاهش فشار بر اکوسیستم های مرجانی و در نهایت حفاظت از محیط زیست دریایی جزیره تعدادی مجسمه در ناحیه شرقی جزیره و در عمق ۱۰ متری دریا توسط اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش مستقر شد.
مدیرکل محیط زیست هرمزگان در عین حال عنوان کرد: در سال های اخیر با وجود شرایط نامساعد زیستی و افزایش آلودگی ها و تخریب زیستگاه های دریایی امکان تهدید جمعیت این ماهیان در زیستگاه های طبیعی وجود دارد.
مسیحی یاد آور شد: محیط زیست دریایی خلیج فارس به علت شرایط اکولوژیکی خاص آن در زمره یکی از باارزش ترین زیست بوم های آبی جهان محسوب می شود که گونه های مختلف جانداران آبزی آن با خطرهای زیادی روبرو هستند.
وی افزود: عبور و مرور انواع شناورها و تخلیه مواد آلاینده آن ها به خلیج فارس ازعمده ترین عوامل آلودگی محیط زیست دریایی خلیج فارس است که آبزیان و موجودات آن با خطرات متفاوتی مواجه هستند لذا محیط زیست با اعمال تمام قوانین سخت گیرانه همیشه تمام تلاش خود را بر حفظ اکوسیستم خلیج فارس و حفظ آبزیان این منطقه به کار گرفته است.